وب سرور چیست و چه انواعی دارد؟

به منظور آشنا ساختن مدیران وبسایت‌ها با وب سرورها و انواع آن‌ها قصد داریم تا در این مقاله به طور کامل به تعریف وب سرور و انواع آن بپردازیم. در این مطلب سعی شده است به طور کامل و مفصل در مورد وب سرورها صحبت کنیم و به معرفی انواع آن بپردازیم.

تاریخچه وب سرور

تیم برنرزلی در ۱۹۸۹ پروژه‌ای را به کارفرمای خود تحت عنوان پروژه Cern ارائه کرد. هدف این پروژه کاهش تبادل اطلاعات بین دانشمندان با استفاده از تکنولوژی Hyper Text بود. این پروژه در حقیقت همان شبکه جهانی وب است که امروز با این نام آن را می‌شناسیم و اولین وب سرور جهان HTTPD Cern بود. از طریق همین پروتکل در سال‌های بین ۱۹۹۱ تا ۱۹۹۴ به تبادل اطلاعات و گشت و گذار در اینترنت پرداخته شده است. بعد از آن به سرعت شاهد گسترش وب سرور در میان سازمان‌های علمی، دانشگاه‌ها و صنعت بوده‌ایم. در ۱۹۹۴ کنسرسیوم شبکه جهانی وب یا W3C توسط تیم برنرزلی پایه ریزی شد. هدف این کنسرسیوم تنظیم بسیاری از فناوری‌های درگیر در وب مانند HTML، HTTP و … از طریق یک فرآیند استاندارد بود.

وب سرور چیست و چه انواعی دارد؟

وب سرور برنامه ایست که از Hypertext Trasfer Protocol یا همان HTTP استفاده کرده تا به فایل‌های صفحات وب به کاربران در پاسخ به درخواست‌هایشان خدمت ارائه دهد. رایانه‌ها و لوازم اختصاصی نیز ممکن است به عنوان سرور وب منسوب شوند. این فرآیند نمونه‌ای از مدل client-server است. تمام رایانه‌هایی که وبسایت میزبانی می‌کند باید برنامه‌های وب سرور داشته باشند. وب سرورهای پیشرو شامل Apache (توسعه یافته‌ترین وب سرور)، سرور اطلاعات اینترنت مایکروسافت (IIS) و nginx (تلفظ آن engine X) از NGNIX هستند. سرورهای وب به عنوان بخشی از یک بسته بزرگ‌تر برنامه‌های مربوط به اینترنت و اینترانت برای خدمت به ایمیل، دانلود درخواست‌ها برای پرونده‌های پروتکل انتقال فایل (FTP) و ایجاد و انتشار صفحات وب به شمار می‌آیند. ملاحظاتی که باید در انتخاب یک سرور داشته باشید از این قبیل هستند:

• چگونگی کار با سیستم عامل و سایر سرورها
• توانایی آن برای برنامه نویسی سمت سرور
• ویژگی‌های امنیتی و انتشارات خاص
• موتور جستجو و ابزار ساخت سایت همراه با آن

انواع وب سرور

آپاچی (Apache)

این نرم افزار در توسعه و همگانی شدن وب سرور نقش اساسی داشته است. زبان Apache نرم افزار C است و دارای قابلیت Cross Platform است و برروی ماشین‌های مختلف قابل اجرا می‌باشد. قابلیت Cross Platform باعث سازگاری آن با سیستم عامل‌های مختلف می‌شود. نام این نرم افزار برگرفته از یکی از قبایل قدیمی بومی آمریکا به دلیل مقاومت و مهارت آن‌ها در ساخت ابزارآلات جنگی می‌باشد. از ۱۹۹۶، آپاچی، وب سرور محبوب برای HTTP شناخته می‌شد. با این‌که بستر اصلی پلتفرم آپاچی بر لینوکس است اما می‌توان آن را برروی پلتفرم ویندوز نیز نصب کرد. از ویژگی‌های وب سرور آپاچی متن باز بودن آن است. این ویژگی باعث می‌شود تا توسعه دهندگان، تعامل بیشتری با این وب سرور داشته باشند و درنتیجه توسعه بیشتری را در رابطه با این وب سرور شاهد باشیم. علاوه بر ویژگی‌های مشترک وب سرورها که در این مقاله به آن پرداخته شده اجازه رصد کردن Session‌ها و کاربران با این وب سرور از دیگر ویژگی‌های آن است. وب سرور آپاچی می‌واند برای کانکشن‌های فعال محدودیت ایجاد کند و به خوبی از XML و CGI پشتیبانی می‌کند. در آخر، این نکته که این نرم افزار برای میزبانی هر دو نوع وب سایت داینامیک و ایستا مناسب می‌باشد.

Internet Information Services به اختصار IIS

وب سرور Internet Information Services توسط شرکت مایکروسافت در یک پروژه آکادمیک در دانشگاه اسکاتلند به صورت مجانی ارائه شد. بعد از آن اولین بار در Windows NT استفاده شد که در آن قابلیت Active Server Page به آن افزوده شد. بعد از آن با تکامل نسخه‌های ویندوز، این نرم افزار نیز تکامل پیدا کرده و در نسخه شماره ۶.۰ این نرم افزار پشتیبانی از IPV 6.0 نیز به آن افزوده شد. این نرم افزار وب سرور در حقیقت مجموعه سرویس‌های اینترنتی می‌باشد که به صورت یکجا نمایش داده شده است. این وب سرور در ساختار پلتفرم‌های دیگر غیر از ویندوز عمل نمی‌کند.

LiteSpeed

از سریع‌ترین خدمت رسان‌های اینترنی وب سرور LiteSpeed است. کاربرد این وب سرور برای وب‌سایت‌های پر بازدید است. سرعت بارگزاری این وب سرور نسبت به وب سرورهای دیگر ۱/۳ است. این سرور می‌تواند از قابلیت‌های وب سرور آپاچی مانند Mod Server  و htaccess و … پشتیبانی کند. از لحاظ محبوبیت، این وب سرور مقام چهارم را در میان وب سرورهای دیگر دارد.

NginX

از قابلیت‌های این وب سرور متن باز بودن آن است که یکی از دلایل محبوبیت این وب سرور است. وب سرور NginX با پلتفرم‌هایی نظیر ویندوز، یونیکس و مک سازگاری دارد. یکی از امکانات جالب این وب سرور توانایی برقراری از ده هزار اتصال همزمان با تنها ۲.۵ مگ حافظه است. از امکانات اصلی وب سرور NginX می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. تعامل با فایل‌های Status
2. اجرای Load Balancing
3. قابلیت Fault Telorance
4. سازگاری کامل با پروتکل IPv6.0، استریم فرمت‌های ویدیویی FLV و MP4
5. رصد کاربران
6. پشتیبانی از پروتکل‌های IMAP, SMTP و POP3

پشتیبانی نکردن آن از htaccess  را می‌توان هم نقطه ضعف وب سرور NginX و هم نقطه قوت آن دانست. پشتیبانی نکردن از htaccess باعث افزایش سرعت این وب سرور می‌شود.

Lighttpd

یکی از امن‌ترین وب سرورها، وب سرور Lighttpd است که در این زمینه می‌توان به ماژول مخصوص این وب سرور در زمینه حملات DDos  اشاره کرد. این وب سرور، سرویس‌های خوبی در موقعیت‌های High Performance و High Load ارائه می‌کند. مجهز بودن به امکانات پیشرفته‌ای همانند FastCGI, CGI و URL-Rewriting باعث شده تا این وب سرور به وب سرور مناسبی برای ترافیک‌های با حجم بالا تبدیل شود. در گذشته این وب سرور به وب سایت معروف و پرطرفدار یوتیوب خمت رسانی می‌کرده است. وب سرور Lighttpd به صورت تک پردازشی ساخته شده است و قابلیت تعامل با چندین Thread مختلف را نیز دارد.

ویژگی های وب سرورها

1. مدیریت مفاهیم داینامیک و استاتیکی که از زبان‌های برنامه نویسی مانند ASP.net و PHP و … پشتیبانی می‌کند.
2. فشرده سازی مطالب از طریق کد GZIP و … برای ارسال پاسخ‌های کوتاه
3.  پشتیبانی از HTTPS جهت برقراری ارتباطی سالم‌تر و ایمن‌تر و استفاده از پورت ۴۴۳ به جای پورت ۸۰
4. احراز هویت و شناسایی منبع درخواستی کاربر قبل از اجازه دسترسی
5. کنترل پهنای باند برای کاستن سرعت پاسخ‌ها و جلوگیری از ازدحام و ترافیک
6. پشتیبانی از فایل‌های بزرگ برای سرویس دهی به فایل‌های بزرگتر از ۲ گیگ

نحوه کار وب سرور

همان‌طور که تا به اینجای مطلب توضیح داده شد، وب سرور، سامانه پرسش و پاسخ است. در حقیقت وب سرور درخواست‌های مرورگر را دریافت و به آن‌ها پاسخ می‌دهد. روش کار وب سرور به این شکل است که از طریق مرورگر، ارتباط اولیه‌ای بین کاربر و وب سرور با ارسال درخواست برقرار می‌شود. بعد از دریافت درخواست توسط وب سرور به آن درخواست پاسخ می‌دهد. در صورتی که صفحه مورد نظر وجود نداشته باشد پیغام خطایی مبنی بر عدم وجود صفحه‌ی درخواست شده به مرورگر و در نهایت به کاربر می‌رسد. مثلا اگر درخواست صفحه www.724net.ir را در نوار آدرس مرورگرتان وارد نمایید، درخواست شما به دامنه ۷۲۴net.ir ارسال می‌شود. جهت کسب اطلاعات بیشتر در مورد نحوه ارسال درخواست‌ها و نحوه پاسخ‌دهی به آن‌ها می‌توانید به مقاله‌ DNS چیست و نحوه کار آن چگونه است؟ مراجعه کنید.

جمع بندی

باتوجه به مطالبی که گفته شد نسخه واحدی را نمی‌توان برای نیازهای مختلف مدیران وب سرور پیشنهاد کرد و هر مجموعه‌ای باتوجه به استراتژی‌های آن مجموعه نیازمند وب سرور متفاوتی می‌باشد. باتوجه به آمار اعلام شده از طرف ویکی‌پدیا در زمینه استفاده از وب سرورها ۴۹.۵% سهم بازار مختص وب سرور Apache است. طبق همین آمار وب سرور ۳۹% سهم NginX و ۹.۵% سهم IIS مایکروسافت و تنها ۱% از این سهم به وب سرور LightSpeed اختصاص یافته است.